czym jest stir ?
STIR jest to akronim od systemu teleinformatycznego izby rozliczeniowej.
System ten ma na podstawie dostępnych danych bankowych pomagać w przeprowadzeniu analizy ryzyka wystąpienia wyłudzeń skarbowych.
Analizą ryzyka zostały objęte rachunki tzw. podmiotów kwalifikowanych. Nie zagłębiając się w definicję ustawową, do jej zbiory wchodzą wszyscy przedsiębiorcy, również Ci prowadzący działalność gospodarczą.
STIR nie obejmuje zatem swoim zakresem jedynie prywatnych rachunków osób fizycznych, służących do ich osobistych rozliczeń.
nieprecyzyjny przebieg analizy
Analiza ryzyka wystąpienia wyłudzeń skarbowych następuje dwutorowo.
Po pierwsze, izba rozliczeniowa, na podstawie przyjętych przez siebie algorytmów, ustala w odniesieniu do wspomnianego podmiotu kwalifikowanego (przedsiębiorcy), wskaźnik ryzyka..
Czyni to zgodnie z nieprecyzyjnym i niezweryfikowanym wskazaniem ustawowym brzmiącym enigmatycznie:
…stosując “najlepsze praktyki sektora bankowego i spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych w zakresie przeciwdziałania wykorzystywaniu ich działalności do przestępstw oraz przestępstw skarbowych”.
Wskaźnik ryzyka ustala się nie rzadziej niż raz dziennie !.
Przy ustalaniu wskaźnika ryzyka STIR uwzględnia się również dodatkowe kryteria: ekonomiczne, geograficzne, przedmiotowe, behawioralne i powiązań.
Po drugie, Szef KAS dokonuje analizy ryzyka w oparciu o wskaźnik ryzyka udostępniony przez izbę rozliczeniową, informacje i zestawienia dotyczące rachunków podmiotów kwalifikowanych i dokonywanych transakcji przekazywane przez izbę rozliczeniową, a także inne posiadane dane.
Co istotne, analiza ryzyka opiera się w dużej mierze na wykorzystywanych przez STIR niejawnych algorytmach oraz oprogramowaniu.
niedostateczna weryfikacja człowieka
Ingerencja człowieka następuje dopiero po wstępnym, komputerowym przeanalizowaniu danych, w oparciu o którą to analizę organy państwowe podejmują konkretne rozstrzygnięcia.
Mogą to być rozstrzygnięcia m.in. w zakresie blokady rachunku podmiotu kwalifikowanego, odmowy rejestracji jako podatnika podatku VAT lub wykreślenia z rejestru jako podatnika podatku VAT).
Powyższe wskazuje, że rozstrzygnięcia, które mają tak istotny wpływ na działalność gospodarczą podmiotów kwalifikowanych, czasami wręcz uniemożliwiając ich dalsze funkcjonowanie.
Rozstrzygnięcia te są dokonywane w oparciu o automatyczną analizę danych, co powoduje, że o losie podatnika tak naprawdę decyduje algorytm.
Rolę, jaką odgrywa algorytm przy podejmowaniu przez organy państwowe konkretnych rozstrzygnięć, można pokazać na przykładzie blokady rachunku podmiotu kwalifikowanego.
statystyka nie kłamie
Rzeczona blokada jest stosowana na okres nie dłuższy niż 72 godziny na żądanie Szefa KAS, jeżeli posiadane informacje, w szczególności wyniki analizy ryzyka wskazują, że kontrolowany podmiot może wykorzystywać działalność banków i spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych do wyłudzeń skarbowych.
To właśnie automatyczna analiza danych w ramach STIR stanowi podstawę blokady rachunku.
Co więcej, blokada taka może zostać przedłużona na okres do trzech miesięcy.
Do przedłużenia wystarczy, jeżeli zachodzi uzasadniona obawa niewykonania przez podatnika zobowiązań podatkowych, przekraczających równowartość 10.000,00 euro.
Jak wynika ze Sprawozdania Krajowej Administracji Skarbowej za 2018 rok, w okresie od maja do grudnia 2018 roku w ramach STIR na okres 72 godzin zablokowano 41 rachunków bankowych podmiotów kwalifikowanych.
Następnie we wszystkich wskazanych przypadkach dokonano przedłużenia tej blokady.
Tym samym blokada rachunku podmiotu kwalifikowanego na 72 godziny, dokonywana jest przede wszystkim w oparciu o wskaźnik ryzyka.
Wskaźnik ten ustala algorytm. Przy tym jest on jednoznaczny z podjęciem przez Szefa KAS decyzji o jej przedłużeniu na dalszy okres.
Automatyczna analiza danych w ramach STIR determinuje zatem rodzaj rozstrzygnięć wydawanych przez organy państwowe.
nie wiemy jak działa stir
Na koniec należy zaakcentować, że zarówno informacje o wskaźniku ryzyka, jak i sposób działania algorytmu, nie podlegają udostępnieniu podmiotom kwalifikowanym.
Posiadacze rachunków zatem, w sytuacji blokady , nie są w stanie skutecznie bronić się.
Nie wiedzą oni, jakie czynniki zadecydowały o tym, że algorytm uznał, iż mogą mieć oni związek z wyłudzeniami skarbowymi.
Podsumowując, działania władz państwowych, mające na celu uszczelnianie systemu podatkowego, należy co uznać za pozytywne.
Stosowanie przez organy narzędzia nie powinny stanowić jednakże mechanicznej podstawy wydawania tego rodzaju postanowień.
Tego rodzaju postanowienia są niejednokrotnie bardzo dotkliwe, co więcej przy obecnie działającym systemie prawnym, bardzo trudno jest je weryfikować.
Polecamy również: