Zastanawiałeś się, czy możesz być skontrolowany przez Urząd Skarbowy ?
Tryb przeprowadzania kontroli podatkowej zwanej również kontrolą skarbową uregulowany jest przepisami, które regulują prawa i obowiązki – nie tylko kontrolowanego, ale również organu a więc ich znajomość to bardzo ważna kwestia. Niestety, nie tylko znajomość przepisów jest wystarczająca, gdyż organy podatkowe a także sądy administracyjnej wypracowują stale interpretację istniejących przepisów, mogące różnic się od siebie. Ta właśnie różnorodność oraz duża aktywność legislacyjna ustawodawcy skłania do skorzystania z pomocy profesjonalisty np. adwokata.
Jedną z ustaw dotyczących podatnika jest Ordynacja podatkowa. Wynika z niej, że kontroli podlegać może: podatnik, płatnik, inkasent oraz następca prawny. Wynika z tego, że kontrolowany może być w praktyce każdy kto ma styczność bezpośrednio z podatkami.
Istotne dla pracowników, czy członków zarządu spółek jest to, że kontroli podlega wyłącznie przedsiębiorstwo i nie może zostać ona rozszerzona na jej pracowników lub członków zarządu. Nie wyklucza to jednak oddzielnej kontroli, o tym jednak w innym artykule.
Kiedy urząd skarbowy może wszcząć kontrolę podatkową ?
Celem kontroli zwykle jest ustalenie, czy kontrolowani wywiązują się z obowiązków wynikających z przepisów prawa podatkowego a więc czy płacą podatki. Kontrola taka może zostać wszczęta z urzędu a więc poprzez wewnętrzne postanowienie organu.
Z opublikowanych badań i doświadczenia autora wynika, że duża ilość kontroli wszczynana jest na podstawie donosów, jednak rozbudowujący się obecnie aparat skarbowy, m.in. poprzez postępującą informatyzację – czego przykładem jest obowiązek wysyłania raportów JPK -, przyczynia się istotnie do pozyskiwania informacji porównawczych przez sam organ, co już jest krótką drogą do ustalenia, że np. Pan Kowalski nie wykazał danego przychodu pomimo, że ktoś inny zgłosić koszty z nim związane.
Innymi słowy, prowadzący przedsiębiorstwo, działalność jednoosobową lub inne przedsięwzięcia biznesowe powinni być szczególnie wyczuleni na możliwości kontroli ich firm. Można się do tego jednak przygotować korzystając np. z dorobku orzecznictwa poprzez utworzenia stosownych procedur i zachowań w firmie. Będzie o tym również mowa na blogu.
Czy można przeprowadzić kontrolę z zaskoczenia?
Kontrole podatkowe powinny być zapowiadane z wyprzedzeniem. Organ skarbowy ma obowiązek zawiadomienia o kontroli podatkowej. Istnieją jednak od tego wyjątki. Zawiadomienie o kontroli skarbowej powinno być pisemne i zawierać konkretne informacje podane przez urząd skarbowy, tj.
– oznaczenie organu;
– datę i miejsce wystawienia;
– oznaczenie kontrolowanego;
– wskazanie zakresu kontroli;
– pouczenie o prawie złożenia korekty deklaracji;
– podpis osoby upoważnionej do zawiadomienia, a jeżeli zawiadomienie zostało wydane w formie dokumentu elektronicznego – kwalifikowany podpis elektroniczny, podpis zaufany albo podpis osobisty.
Kontrolę skarbową można wszcząć w terminie od 7 do 30 dni od daty doręczenia wspomnianego zawiadomienia. Wcześniejsze wszczęcie kontroli może mieć miejsce tylko za zgodą lub na wniosek kontrolowanego, a po upływie 30 dni, konieczne będzie powtórne zawiadomienie.
Organ nie zawiadamia natomiast o zamiarze wszczęcia tylko w szczególnych sytuacjach – wystarczające jest wtedy okazanie legitymacji przez kontrolującego, zaś upoważnienie musi zostać doręczone kontrolowanemu w terminie 3 dni od takiego wszczęcia kontroli a więc już w czasie jej trwania. Najważniejszymi sytuacjami są:
- kontrola podatkowa dotyczy zasadności zwrotu różnicy podatku VAT;
- kontrola podatkowa odbywa się na żądanie organu prowadzącego postępowanie przygotowawcze o przestępstwo lub przestępstwo skarbowe;
- kontrola podatkowa dotyczy opodatkowania przychodów nieznajdujących pokrycia w ujawnionych źródłach lub pochodzących ze źródeł nieujawnionych;
- kontrola ma być podjęta w oparciu o informacje uzyskane na podstawie przepisów o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu;
- kontrola ma charakter doraźny dotyczący ewidencjonowania obrotu za pomocą kasy rejestrującej, użytkowania kasy rejestrującej lub sporządzania spisu z natury;
Kto może przeprowadzić kontrolę?
Co do zasady, organem właściwym jest naczelnik urzędu skarbowego, wójt, burmistrz, starosta, marszałek województwa lub szef Krajowej Administracji Skarbowej. W praktyce oznacza to, że kontrolę przeprowadzać będą podlegli mu pracownicy na podstawie upoważnienia. Takie upoważnienie powinno być okazane i powinno zawierać m.in. następujące informacje:
- oznaczenie organu, datę i miejsce wystawienia;
- wskazanie podstawy prawnej;
- dane kontrolującego, tj. imię i nazwisko, dane z legitymacji służbowej;
- określenie zakresu kontroli;
- datę rozpoczęcia i przewidywany termin zakończenia kontroli;
- podpis osoby udzielającej upoważnienia, z podaniem zajmowanego stanowiska lub funkcji;
- pouczenie o prawach i obowiązkach kontrolowanego wynikających z przepisów Ordynacji podatkowej;
Powyższe informacje są niezmiernie istotne z punktu widzenia dalszej obrony kontrolowanego. W przypadku skorzystania z usług profesjonalisty – adwokata, dane te pozwolą mu niezwłocznie zareagować na daną sytuację.
Ile może trwać kontrola?
Momentem określonym przez ustawę jako moment wszczęcia kontroli podatkowej jest chwila doręczenia kontrolowanemu upoważnienia do przeprowadzenia kontroli i okazania legitymacji służbowej. W przypadku osób prawnych i innych jednostek organizacyjnych, te dokumenty muszą zostać doręczone i okazane osobie uprawnionej do reprezentacji lub prowadzenia spraw kontrolowanego podmiotu. Nieobecność takiej osoby lub samego kontrolowanego oznacza, że nie można wszcząć kontroli, a kontrolowanego, reprezentanta kontrolowanego lub pełnomocnika wzywa się do stawienia się w siedzibie organu podatkowego następnego dnia po upływie 7 dni od dnia doręczenia wezwania. Jeżeli nie wywiąże się on z tego obowiązku, kontrolę z mocy prawa uważa się za wszczętą wraz z upływem wyznaczonego terminu.
Od momentu wszczęcia kontroli powinna ona zostać zakończona „bez zbędnej zwłoki”.
Termin przewidywanego zakończenia kontroli wskazany w upoważnieniu wyznacza górną granicę jej trwania, jednakże nie jest on nieprzekraczalny. Gdy to nastąpi, kontrolujący powinien zawiadomić kontrolowanego o niezakończeniu kontroli w terminie, poinformować o przyczynach tego stanu i wyznaczyć nowy termin zakończenia kontroli. Jeżeli tego nie zrobi, dokumenty dotyczące czynności kontrolnych dokonanych po upływie terminu nie mają mocy dowodowej w postępowaniu podatkowym.
Z doświadczenia autora uczestniczącego w reprezentacji osób kontrolowanych wynika, że zdecydowana większość kontroli trwa dłużej niż organ deklaruje. Często również dochodzi do wielokrotnego przedłużania postępowań.
